h. nazan ışık—

2 Şubat 2014—

The Metropolitan Museum of Art (MET) iki tane sergi sunuyor. Ikisi de fotoğrafla ilgili, fakat birbirinden çok farklı. “Charles Marville: Photographer of Paris” 1850-1870’ler arasında Paris’in modernleşme sürecinde özellikle eski ve yeni Paris’i Charles Marville’in (1813-1879) gözüyle belgelerken, “Paris as Muse: Photography, 1840s-1930s” Paris’i 1840-1930’lar yılları arasında çeşitli fotoğrafcıların gözüyle sergiliyor.

© h. nazan ışık

Sarah Kennel, “Charles Marville: Photographer of Paris” küratörü, ve Jeff L Rosenheim ,“Paris as Muse” küratörü ve MET’in Fotoğraf Departmanı’nın baş kuratörü.

Charles Marville: Photographer of Paris

Küratör Sarah Kennel “Ben bu sergi üzerinde çalışmaya başladığımda Charles Marville için en çok bilinen 19. yüzyıl Fransız fotoğrafcılarının en az bilineni derdim. O zamanın Paris kitaplarında Marville’nin bazı resimlerini görmek mümkündü, ama o kadar. Kimse O’nu tanımıyordu. Hatta okuduğum bir kaynak “Biraz gizemli” demişti. Gizemin nereden geldiği sonra ortaya çıktı. Charles-François Bossu (Fransızca kambur demek) adıyla doğmuş, ama 1930 başlarında Marville takma adını almış.” diyerek açtı konuşmasını.ve devam etti “Marville, fırsatçı biriydi, ama kelimenin en iyi anlamında fırsat kollayan biriydi. 17 yıl illustrator oarak çalıştıktan sonra yeni gelişen teknolojiyi benimseyerek fotoğrafcılıga başladı ve en kısa zamanda da en iyi uygulayıcısı oldu. Marville kendini her zaman yeniledi. Sadece ismini değiştirerek değil, teknolojiyi takip ederek kagıt negatiften, cam negatife geçti ve negatiflerinin/imajlarının boyutuda büyüdü ve bağımsiz bir fotorafcı olarak calışmak yerine şehir ve devletin resmi fotoğrafcisi oldu. Belki onun için 19. Yüzyılın en sure meslekte kalan fotoğrafcısı oldu. 1850 den1879’a yani ölümünekadar çalıştı.”

Quai du Louvre in the Snow, ca. 1852 —Salted paper print from paper negative —Bibliothèque nationale de France, Paris

İllüstrator olarak mesleğe başlayan Marville, 1850’de daha 11 yaşında olan fotoğrafla devam etmiş. Yukarıdaki resim gibi romantik manzara ile beraber belirli, net mimari çalışmaların yanısıra bulut ve kendi portresi dahil portre çalışmaları da yapmış.

1862’de Napoleon III’ün şehirleşme plancısı Baron Georges-Eugène Haussmann tarafından resmi fotoğrafcı olarak işe alınarak Haussmann’ın soyadından gelen “Haussmannization” planı içınde yıkılacak olan dar sokaklarin resimlerini çekmesi istenmiş. Bu plana göre şehir modernleştirilecek, eski dar sokakların yerine geniş ve ışık alan büyük caddeler, meydanlar, parklar kurulacak, yani bugünkü Paris’in yaratılmasına başlanacakdı…

Urinal with Three Stalls, chaussée du Maine, 1875–76 —Albumen silver print from glass negative —Musée Carnavalet, Paris

Bu “Haussmannization”planı içinde büyük caddelerin yanısıra şehri aydınlatan çok sayıda gaz lambaları konmuş, afişlerin, reklamların asılabileceği sütunlar yapılmış ve ilki 1834 de Roman İmparatoru Vespasian tarafından yapılan sokak tuvaletlerinin sayısı -temizliğe önem verilerek- çok sayıda arttırılmış. Yukarıdaki resimde görüldüğü gibi üç bölümlü tuvalet ve yanında yüksekce dikilmiş gaz lambası bunlara bir örnek. Yalnız caddedeki islaklığa bakarsak sidiğin nereye gittiğini düşünmemek elde değil.

Jeff L. Rosenheim, bu serginin düzenleyicisi ve MET Fotoğraf Departmanı baş kuratöru, “Sergide aşağı yukarı tarihsel sıra ile düzenlenen 100 fotoğraf var. Marville, şehrin resmini çekerken sanat yarattı, ve bu sanatıda belgesele dönüştürdü. Marville iki görevi yerine getirdi: Orada ne olduğunu belgelerken aynı zamanda “Haussmannization” planına göre orada ne olmayacağını, nelerin yıkılacağını da belgeledi” der.

Top of the rue Champlain, View to the Right (Twentieth Arrondissement), 1877–78 —Albumen silver print from glass negative — Musée Carnavalet, Paris

Her ‘modernleşme’ sürecinde görüldüğü gibi, dar, eski sokaklar yerlerini geniş caddelere, evler büyük binalara bırakırken, -bunu günümüze uygularsak, büyük alış veriş merkezleri yaratmak, yada otel yapmak ve hatta hatta Olimpiyat köyü insa etmek için -küçük iş yerleri, evler yıkılınca bazı kimselerin canının yanması kaçınılmaz birşey. O insanlar şehirde baska yere taşınmayı karşılayamazlarsa şehir dışına mı taşınacaklar? Yukarıdaki resimde ön plandaki evler fakirliği temsil ederken arka plandakiler ise yükselen yeni evleri, yeni şehri dile getiriyor. Ön planda oturan, yeni şehre bakan genc, fotoğrafcı tarafından mı oturtuldu, yoksa Marville gerçekten bu sahneyi yakaladı mı bilinmiyor ama ne olursa olsun bir gerçek payı olduğu şüphesiz.

Paris as Muse: Photography, 1840s-1930s

Bir sergi için ‘cilveli’ sözü kullanılırmı bilmiyorum ama Gilman Galeri’de “ Charles Marville: Photographer of Paris” sergisine eşlik eden “Paris as Muse” kesinlikle cilveli bir sergi.“Istiridye ve bir bardak şarap, köşe lokantası, Pazar günü kuş pazarı, aşıkların kaçamak öpücüğü: Paris yüzyıllarca sanatcıların, yazarların, mimarların hayalini doldurdu.[…]” yazısı karşılar ziyaretcıleri.

Jeff L. Rosenheim: “Sarah Kennel 1850-1870 yıllarını kapsayan ‘Marville’ sergisini düzenleyince ben de MET’in kendi koleksiyonundan fotoğrafın doğumu olan 1839’dan alıp ilk 100 senesini göstern bir sergi düzenlemeğe karar verdim. Fotoğrafın araç olarak gelişimini ve Paris’in fotoğrafcilar için nasıl ilham kaynağı olduğunu sergilemek istedim. Ama bu serginin asıl amacı sadece ‘Marville’ sergisini desteklemektir” dedi.

André Kertész (American (born Hungary), Budapest 1894–1985 New York) —Eiffel Tower, Paris, 1929 —Gelatin silver print, MET kolleksiyonu

“Paris as Muse”, Paris’i, hayatta kalan ilk Paris fotoğraflarından biri olan Hippolyte Bayard (French, 1801–1887)’ın “Windmills, Montmartre, 1839” fotoğrafından alıp 1940 ka kadar Alfred Stieglitz, Eugène Atget, Nadar , André Kertész, Man Ray, Brassaï, Henri Cartier-Bresson, Ilse Bing gibi çesitli fotoğrafcıların gözüyle sergiliyor.

Klasik, romantik, kubizm, sürrealizm etkilerinin görüldüğü su sergi kesinlikle ‘cilveli’ bir sergi.

© NKENdiKEN.com

© h. nazan ışık